Jan Józef Lipski. Umysł niepodległy. Autobiografia odczytana

Wybór: Bartosz Kaliski

Posłowie Andrzej Friszke

Opowieść o życiu i poglądach jednego z liderów opozycji demokratycznej w czasach Peerelu złożona z fragmentów jego dziennika, wspomnień, listów, wystąpień, wywiadów i artykułów, również tekstów wcześniej niepublikowanych. Jan Józef Lipski trzeźwo obserwował polityczne, społeczne i kulturowe zjawiska, niezależnie od czasów potrafił je bezbłędnie nazywać. Konsekwentnie przeciwstawiał się kłamstwom komunizmu i diagnozował polskie słabości. Autobiografia odczytana z tysięcy zapisanych stron pokazuje nieugiętą postawę błyskotliwego człowieka, który wyprzedził swój czas.

„Książka odsłania epokowy wymiar Jana Józefa Lipskiego, jedyny zresztą, w jakim się mieści. To jeden z tych najważniejszych, którzy dopominali się, by odrodzona w 1989 roku Rzeczpospolita była ufundowana na takich wartościach jak tolerancja, pluralizm w życiu politycznym, współczucie dla najsłabszych, nieporadnych, zagubionych w transformacji ustrojowej. I na… prawdzie historycznej o nas samych, o narodzie polskim i jego relacjach z sąsiadami, narodzie tak łatwo wpadającym w pułapkę zgubnej megalomanii”.
Z wprowadzenia Bartosza Kaliskiego

„Ojczyzna istnieje tylko wtedy, gdy istnieje też obczyzna; nie ma «swoich», gdy nie ma «obcych». Od stosunku do «obcych» bardziej niż od stosunku do «swoich» zależy kształt patriotyzmu”.
Jan Józef Lipski w eseju Dwie ojczyzny, dwa patriotyzmy, Warszawa 1981

„W 1953 roku zostałem po raz pierwszy usunięty z pracy, z przyczyn politycznych (AK), po raz drugi w roku 1960, po raz trzeci w 1982, siedząc w więzieniu. W więzieniach PRL znajdowałem się trzykrotnie. Czterokrotnie miałem karny zakaz druku, w sumie przez siedem lat byłem pozbawiony możliwości publikowania. Zatrzymywano mnie na 48 godzin 28 razy, szczególnie często, gdy jako współzałożyciel KOR-u niosłem pomoc represjonowanym w 1976 roku robotnikom Radomia”.
Jan Józef Lipski w liście, Warszawa 24 kwietnia 1990