Józef Mackiewicz: Ściągaczki z szuflady Pana Boga. Nowele

Posłowie Barbary Toporskiej

Pisarz realiów, podpatrywacz faktów i podskórny romantyk. Sceptyk (może dlatego pomawiają go o ocet w żyłach, ale jest to ocet z bardzo dobrego wina) i humanista. Gwałtownik polityczny i utajony, nieśmiały lekarz serc ludzkich. Poszukiwacz prawdy o konkrecie jakim jest człowiek i jakim jest pierwsze odezwanie się wiosny w czubkach drzew. ... Józef Mackiewicz jest pisarzem z łaski i Bożej i świata.

Jan Rostworowski

Nie przestaję myśleć o [„Przygodzie małego diabełka”] i jestem zdania że warto by było przełożyć opowiadanie na angielski i posłać do jakiegoś magazynu, jak New Yorker. Może chwyci?

Mieczysław Grydzewski

W pokoju naszym, na ścianie nad łóżkami wisi duża, powiększona fotografia w pięknej oprawie … Kiedy się w nią wpatrywać, robi się właściwie interesująca, jakaś jakby zauważona przez Józefa Mackiewicza.

Marian Hemar, „Świstki z podróży”, 1964

(w tomie Awantury w rodzinie)

Nadając tomikowi opowiadań tytuł Pod każdym niebem … Mackiewicz zastrzegł się przeciw wyłącznej roli pisarza narodowego. … Można mniej więcej to samo przeżyć i można to mniej więcej tak samo odczuć pod każdym niebem. A samo podobieństwo losów jest jedną z zagadek bytu.

Jadwiga Maurer, Kultura 1985 nr 7-8

Warto zaznaczyć, że opowiadanie o konfliktach rodziny Henryka z ciotką Pafcią [„Faux-pas ciotki Pafci”] nie ma prostej genezy autobiograficznej. U podstaw zamysłu utworu legły historia rodziny i wspomnienia autora, ale wszystkie rzeczywiste pierwowzory osób i zdarzeń są tu przemieszane i skomponowane tak, aby złożona z nich literacka rzeczywistość była światem wykreowanym, a nie – odtworzonym z pamięci. Podejście do twórczości Józefa Mackiewicza jako literackiej autobiografii czy kroniki rodzinnej zawsze przyniesie zawód poszukiwaczom prostych zbieżności i zależności. Tytułowa ciotka Pafcia została np. obdarowana przez autora przeżyciami, które były udziałem trzech osób rzeczywistych… Mackiewicz zawsze z tego, co było, tworzył całość nową, wyłącznie w jego dziele istniejącą.

Wacław Lewandowski, Józef Mackiewicz: Artyzm – Biografia – Recepcja, 2000