Kresowego Pokucia początek. Ormianie, tom 1

Ta popularnonaukowa książka jest w całości udokumentowanym źródłowo, bogato ilustrowanym studium dziejów Ormian na Pokuciu, zwłaszcza mieszkańców Stanisławowa, od połowy XVII wieku do drugiej połowy wieku XIX. Autorka nie sili się na skomplikowane analizy i rozważania tak chętnie snute przez historyków. Dyskretnie odsuwa szybę swojego wehikułu czasu, pozwalając dostrzec to, co w trakcie naukowych dysput często umyka wzrokowi – życie codzienne. Podczas lektury przed oczami staje korowód barwnych obrazów i dźwięków. Spośród gęstych tumanów kurzu dostrzegamy stada ryczących wołów pędzonych od mołdawskiej granicy i jadący w przeciwną stronę sznur skrzypiących wozów karawany kupieckiej, zmierzającej po wschodnie towary do Imperium Osmańskiego. Z oddali widać uchodźców ze zdobytego przez wojska osmańskie Kamieńca, którzy po tułaczce po bałkańskiej części Imperium Osmańskiego postanowili osiąść w tym pogranicznym rejonie. W dni targowe słychać gardłowe krzyki kupców zachwalających swoje towary, wyzwiska rzucane podczas kłótni. Autorka pokazuje nam kantor kupiecki i warsztat rzemieślniczy, zaprasza nas do obejrzenia ormiańskiego wesela i stypy, prowadzi nas przed oblicze sądu ormiańskiego, pozwalając przyjrzeć się błahym i poważnym sporom. Pozwala wszystkiego dotknąć, wszystko poczuć, zasmakować.

Swoją opowieść Monika Agopsowicz kończy w momencie, w którym zaczyna się jej pierwsza książka „Kresowe Pokucie. Rzeczpospolita ormiańska” (2014; II wydanie ukazało się w 2023) – w świecie dworków, w których Ormianie pędzili, zdawałoby się, monotonny ziemiański żywot. Ostatnie karty niezwykłej gawędy są dla czytelników stacją, na której mogą przesiąść się do drugiego wehikułu jadącego w kierunku kresowego Pokucia przełomu XIX i XX wieku” (z „Przedmowy autorstwa Marcina Ł. Majewskiego).

Książka zawiera 22 tablice genealogiczne, literaturę przedmiotu, indeksy: osób i geograficzny. Jest dostępna w wersji elektronicznej na stronie wydawcy. Na stronie internetowej www.agopsowicz.pl są drzewa genealogiczne z książki, przedmowa i recenzje, zapowiedzi spotkań autorskich.

Publikacja otrzymała Nagrodę „Przeglądu Wschodniego” XXX Edycja w kategorii „Popularyzacja Problematyki Wschodniej”.