Tadeusz Rolke: Tu bylismy

Album „Tu Byliśmy” to zbiór fotografii autorstwa wybitnego artysty Tadeusza Rolke, wykonywanych w czasie kilkunastoletnich podróży po małych ośrodkach, typowych żydowskich „sztetł”, takich jak Kock, Międzyrzec Podlaski, Rymanów, Przysucha, Góra Kalwaria, czy Berszad i Szarogród na Ukrainie oraz większe skupiska symbolicznej zabudowy jak np. Lublin, Lwów. Wszystkie odwiedzone przez Mistrza miejsca są fizycznie niejako związane z obecnością chasydów a powstały materiał jest dowodem na to, że coś co jest nieobecne na pierwszy rzut oka, może trwać długo, nawet jeśli miałoby przybrać tylko materialną postać fragmentu rzeczywistości.

To ikoniczny projekt Tadeusza Rolke, który ma swój początek w latach 90. i trwa nieprzerwanie do dziś mimo wieku Artysty. Ideą projektu fotograficznego „Tu byliśmy” jest rekonstrukcja tajemniczego, fascynującego swą duchowością i filozofią świata chasydów. Twórca projektu podjął w tych fotografiach interesującą próbę oddania klimatu i nastroju, który mógł być udziałem tej społeczności. To rodzaj ocalenia, choćby w takiej nieoczywistej i symbolicznej postaci śladów, obecnie w przytłaczającej większości w stanie totalnego rozpadu, więc tym bardziej cennych.

Uchwycenie na fotografii niemych świadków tamtego społeczeństwa, którzy przetrwają dzięki jego serii fotografii zamkniętych w albumie. Opowiedział o narodzie bez pokazywania martyrologii i chodzenia po cmentarzach.

W projekcie Tadeusza Rolke nie ma ludzi, bo ci prawdziwi „tu byli”, ale zniknęli wraz z zagładą. Brak ludzi to osobisty hołd fotografa złożony tym wszystkim, którzy odeszli. Można ich sobie wyobrazić, lecz zobaczyć się nie da – relacjonuje we wstępie albumu Paweł Smoleński, reporter, pisarz, publicysta i dziennikarz.

Zakończyłem fotografowanie do projektu „Tu Byliśmy”. Projekt otrzymuje formę albumu, ale obiekty rozproszone w niezliczonych sztetlach w tej jednej chwili nie przestają istnieć. I dopóki stan zdrowia mi pozwoli, nie będę obojętnie przechodził obok niemych świadków tamtego społeczeństwa, a widok przeze mnie zauważony znajdzie miejsce w archiwum.

Wstęp Paweł Smoleński