Dzieci Haskali. Abraham Buchner i jego potomkowie

Czytając książkę Zbigniewa Buchnera zadawałem sobie po wielekroć pytania: Czy tego rodzaju publikacja może być pomocna polskiemu czytelnikowi w zrozumieniu skomplikowanych dziejów Żydów w Polsce i znaczenia ich obecności w rozwoju polskiej państwowości? Czy warto wydawać tego rodzaju pozycje, które dokumentują proces asymilacji, polonizacji, ale i chrystianizacji rodzin żydowskich niegdyś praktykujących judaizm? Czy to przenikanie Żydów na stronę chrześcijańską, które – co warto zaznaczyć – nigdy nie było zjawiskiem masowym, miało wpływ na budzenie wśród wyznawców Chrystusa świadomości pierwotnego zakorzenienia ich wiary w mozaizmie? Mam wrażenie, że znalazłem w tej lekturze odpowiedzi pozytywne. [prof. zw. dr hab. Jan Grosfeld]

Książka Zbigniewa Buchnera przywraca pamięci zbiorowej wiele zapomnianych postaci. Szczególnie ważną pośród nich jest oczywiście antenat rodu – Abraham Buchner wraz z jego dziełami. Wciąż w polskich pracach badawczych brakuje prac na temat polskich entuzjastów Haskali, ich losów, a także refleksji nad skomplikowanym dziedzictwem żydowskiego oświecenia. W tym kontekście Dzieci Haskali to refleksja pionierska, pokazująca z jednej strony jak głęboką duchową i kulturową formacją było żydostwo, które na różne sposoby odzywa się w kolejnych pokoleniach zasymilowanych, a z drugiej – jak tragiczne były ich losy i jak mocno zostali oni dotknięci cierpieniem z powodu pochodzenia. Stąd niejako za paradoks można uznać fakt, że co raz ktoś odkrywa swoje żydowskie korzenie i chce o nich mówić (zob. choćby Dziady i dybuki Jarosława Kurskiego). U Buchnera znamienne jest połączenie w tym procesie dwóch fascynacji: judaizmem, z którego się wywodzi, i chrześcijaństwa, które wyznaje i praktykuje. Współczesny Kościół, tak samo jak pierwotny, podkreśla nierozerwalny związek Kościoła z wiarą żydowską, bez której by go nie było. Buchner, autor książki, daje także tego świadectwo. [prof. zw. dr hab. Sławomir Jacek Żurek]

Zbigniew Władysław Buchner urodził się w 1957 roku w Warszawie. W 1982 roku ukończył studia na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej. Uprawnienia zawodowe pozwalające na samodzielne projektowanie uzyskał w roku 1988. Na jego dorobek zawodowy składa się wiele projektów budynków mieszkalnych, użyteczności publicznej i sakralnych. Jest czynnie działającym architektem.

W roku 1981 autor w ramach wymiany studenckiej wyjechał do USA. W momencie wybuchu w Polsce stanu wojennego (13 grudnia 1981 r.) przebywał w Nowym Jorku. Tu od dalekich krewnych dowiedział się o żydowskich korzeniach swojej rodziny. Po powrocie do kraju sprawa pochodzenia nie opuszczała go, a potrzeba określenia swojej tożsamości stawała się koniecznością. Autor rozpoczął poszukiwania w archiwach. Pierwszym ważnym odkryciem było to, że rodzice mają wspólnego przodka – Abrahama Buchnera. Jednocześnie uważniej niż dotąd słuchał historii i legend rodzinnych. Dzieje rodu stały się tematem przewodnim wielu dociekań i rozmów z bliskimi. Od momentu pozyskania pierwszych informacji o pochodzeniu większość spraw w historiach rodzinnych zaczęła mieć logiczne zakotwiczenie, stały się zrozumiałe. Dalej było łączenie w całość odnalezionych materiałów. Z pierwotnym tekstem zapoznało się kilka osób, które zachęciły autora do dalszej pracy. Tekst został uzupełniony o obszerne przypisy i informacje źródłowe. Uwagi recenzentów oraz redaktorów wpłynęły na ostateczną formę książki prezentowanej Czytelnikom.